ControlaTIC é unha campaña dirixida a familias, profesorado e alumnado desenvolvida por Fundación Mapfre coa colaboración do Grupo Siena e "Protégelos" sobre tecnoadiccións. Os obxectivos son: sensibilizar á poboación sobre a necesidade de desenvolver unha boa saúde dixital, dotar aos menores para que adquiran hábitos adecuados no uso controlado e seguro das TIC, informar as familias sobre as Tecnoloxías da Información e a Comunicación e proporcionar aos educadores e profesores materiais prácticos e flexibles.

A razón de ser desta proposta educativa radica nos datos obtidos dun proxecto de investigación, financiado pola Comisión Europea e realizado en sete países, que contou coa colaboración de "Protégelos" en España. Segundo este estudo, o 21,3% dos/as adolescentes españois está en risco de ser adicto/a a internet polo tempo que dedica a navegar pola Rede, fronte ao 12,7% da media europea.

Tras a obsesión de usar a Rede sen control chegan as consecuencias: depresión, estados de ansiedade, incapacidade para manter relacións cos seus iguais e, mesmo, condutas agresivas.

Esta porcentaxe sitúa a España á cabeza dos países incluídos neste estudo por diante de Romanía (16%), Polonia (12%), Países Baixos (11,4%), Grecia (11%), Alemaña (9,7%) e Islandia (7,2%).

Estes datos fan referencia aos mozos/as en risco de desenvolver unha tecnoadicción, que se suman ao 1,5% dos mozos/as españois de entre 14 e 17 anos que xa desenvolveron dita adicción. No caso do 1,5% de adolescentes españois que xa son adictos/as, esta cifra si se atopa dentro da media europea.

Outros datos relacionados coas posibles condutas aditivas -extraídos do estudo realizado por "Protégelos" Menores de idade e conectividade móbil en España- revelan que o 27% dos nenos/as de entre 11 e 14 anos recoñece que nunca desconecta o seu teléfono móbil. Unha porcentaxe que vai aumentando coa idade. Á súa vez, o 60% de rapaces/as de entre 11 e 14 anos non o apaga durante as clases, o cal pode incidir na súa atención e rendemento. Doutra banda, só o 30% dos/as menores de entre 11 e 14 anos apaga o seu teléfono ao irse a durmir, outro 43% apágao despois de deitarse -a unha hora indeterminada- e o 27% restante non o apaga.

Usuario/a en risco

Vistas as cifras, basta preguntarse pero, por que internet engancha tanto aos adolescentes?. Os/as autores deste estudo europeo apuntan que os mozos/as séntense tan atraídos pola Rede porque obteñen respostas a unha ampla gama de preguntas, conseguen información rápida e actual, manteñen relación con contactos existentes, crean outros novos e ademais divírtense.

Así, segundo o informe, distínguense catro tipos de usuarios/as de internet con risco de ter ou que tiveron unha conduta aditiva:

- Modelo stuck en liña “pegado en liña”. Realiza un uso excesivo de internet, descoida as rutinas diarias (colexio, amigos/as, obrigas), desenvolve efectos negativos polo uso excesivo (alteración do soño, ansiedade se non pode meterse en internet) e ten dificultade para diminuír o seu uso, incluso recoñecendo o impacto negativo. Este tipo pode ter necesidade de coñecementos, vivencias e experiencias off line, con todo, debido ás deficientes habilidades sociais, sente excluído e, por tanto, “atrapado” no mundo en liña.

- Modelo relacionado cos malabarismos que realiza a persoa afectada para equilibrar as actividades diarias co uso de internet. Ten presenza en liña e off line, e isto xéralle moita tensión, debido a que ten unha axenda apertada.

- Modelo que parte dunha conduta en liña excesiva e realiza un cambio adaptativo cara á autocorrección porque se satura. Acaba farto de estar pendente das redes sociais, ademais, recoñece que o seu uso obsesivo da rede provocoulle consecuencias negativas: problemas físicos, diminución do rendemento académico e conflitos cos pais. Este modelo atopa outras motivacións para reducir o uso das redes sociais.

- Para o último modelo, a súa contorna off line é percibido como aburrido. Carece de actividades de interese alternativas e a participación en liña axúdalle a ocupar o seu tempo dunha forma agradable.

O primeiro e último modelo parecen ter un peor diagnóstico e poden sufrir ansiedade, depresión e trastornos de atención. Nestes casos a conduta aditiva a internet pode ser “a punta do iceberg”, a expresión dunha dificultade psicosocial maior que require intervención. Ademais, estes dous modelos seguramente non se autorregularán e necesiten de axuda profesional.

En cambio, o segundo e terceiro modelo parecen ser usuarios funcionais da Rede e a perda de control está relacionada con patróns de desenvolvemento adolescente. Seguramente estes tipos si se autorregularán e non necesitarán de ningunha clase de intervención profesional, aínda que non se pode deixar pasar o feito de que o terceiro modelo pode chegar a investir bastante tempo nesta etapa en liña, o que pode chegar a provocar que si necesite axuda dun profesional para poder solucionar a situación que desenvolveu coas novas tecnoloxías.

Cal é o perfil e a conduta dos mozos/as tecnoadictos?

O perfil das persoas que sofren unha conduta disfuncional en internet, o que inclúe tanto aos que están en rega de contraer unha adicción como aos que xa a desenvolveron, é dun home (15,2% fronte a un 12,7% de mulleres), cunha idade comprendida entre 16 e 18 anos, e proxenitores dun nivel de Educación medio ou baixo. Segundo o estudo europeo, os xogos de azar con apostas en liña, o uso das redes sociais e os xogos de computador están estreitamente relacionados con este tipo de condutas disfuncionais, mentres que ver vídeos ou películas non garda relación con este tipo de adiccións dixitais.

Pero, en que consiste esta adicción ás novas tecnoloxías?. Segundo este estudo, a conduta aditiva a internet consiste nun patrón de comportamento que se caracteriza pola perda de control sobre o uso de internet e conduce potencialmente ao illamento da persoa que sofre a adicción, o descoido das relacións sociais, das actividades académicas, das recreativas, da saúde e da hixiene persoal.

Fonte: Magisterio Digital