De acordo coa lexislación, os paquetes de tabaco indican as concentracións de nicotina, alcatrán e monóxido de carbono para confirmar que non superan os niveis permitidos. Con todo, a cantidade destas sustancias non sempre é proporcional á toxicidade que achegan multitude doutros compostos, "polo que se deberían establecer parámetros máis adecuados para determinar a toxicidade do tabaco".

Así o recolle un estudo elaborado por enxeñeiros químicos da Universidade de Alacante e que publica a revista “Food and Chemical Toxicology”. Os investigadores/as analizaron os gases e a materia particulada (alcatráns) que emiten dez marcas comerciais de cigarros louros: tres españolas (Fortuna, Ducados e Nobel) e sete estadounidenses ou británicas (Marlboro, Winston, Chesterfield, Camel, L&M, Lucky Strike e John Player).

"A pesar de que os produtos que xeran parécense, o rendemento relativo (mg/cigarro) dalgúns compostos altamente tóxicos e carcinoxénicos varía considerablemente dunha marca a outra", destaca María Isabel Beltrán, unha das autoras.

Segundo o estudo, a proporción dos compostos detectados nos gases mantense en cada tipo de paquete, pero hai algúns que non seguen esta tendencia, como isopreno, o crotonaldehído e o tolueno, que se atopan entre os máis carcinoxénicos e nocivos.

Algo similar ocorre no caso da materia particulada. O rendemento individual destes compostos correlacionase co global para cada marca, pero algunhas sustancias perigosas, como a hidroquinona e a cotinina, tampouco se axustan a este patrón e aparecen máis nunhas que noutras.

A toxicidade segundo as distintas marcas

Os resultados tamén revelan que as marcas que presentan a menor produción de compostos gaseosos non coinciden coas que o fan para os alcatráns, e que a que xera maior cantidade de isopreno, tolueno e crotonaldehído proporciona unha cantidade de alcatrán menor que a media. "Non hai que asumir, por tanto, que un cigarro que xere máis alcatráns vaia a ser máis tóxico que outro que produza menos", apunta Beltrán.

Os investigadores/as, que declaran no artigo non ter ningún conflito de intereses, preferiron non desvelar os datos que corresponden a cada marca e identificáronas coas letras da Á a J. Para realizar as análises aspiráronse os cigarros nunha “máquina fumadora” e mediuse a composición do fume en tres fraccións: unha gasosa, na que se identificaron 35 compostos, e dous da materia particulada (con 85 compostos) que queda retida, respectivamente, no filtro e nas trampas de fume coas que se mide "o que un fuma".

Así viuse, por exemplo, que, nos cigarros que conteñen máis tabaco, é menor a cantidade que se consome nun número fixo de caladas. Segundo os científicos/as, isto débese a que hai menos osíxeno dispoñible polo maior empaquetamento.

Respecto das sustancias reguladas, ao comparar con outros estudos atopouse que o nivel de monóxido de carbono dos cigarros españois é “medio-alto” respecto ao resto, e mesmo una das marcas unha superaba lixeiramente o valor establecido pola lexislación (10 mg/cigarro), con 11,1 mg/cigarro.

"Hai que tomar este resultado con prudencia e comparalo co doutros laboratorios, porque, aínda que facemos os experimentos con 200 cigarros, ás veces os datos poden variar dependendo do lote de paquetes ou das condicións ambientais", di a investigadora, "e en calquera caso non consideramos que sexamos quen para denuncialo".

Pola súa banda, o rendemento de nicotina nas trampas varía de 0,28 a 0,61 mg/cigarro, é dicir, pódese dobrar dunha marca a outra, aínda que dentro dos niveis legais. "Realmente a nicotina, aínda que é a responsable da adición, non é o máis perigo dos cigarros", di Beltrán. "Dos máis de tres mil compostos que leva o tabaco hai outros moito peores, como o cianuro de hidróxeno, o 1,3-butadieno ou algúns das familias dos aldehídos, as nitrosaminas e os fenoles".

Para diminuír as cantidades dos produtos tóxicos dos cigarros, os investigadores tamén probaron e desenvolveron varios catalizadores. Un deles, coñecido como Ao-MCM-41, reduce un 23% as emisións de monóxido de carbono e máis dun 40% as de nicotina.

"A estrutura tridimensional deste material (unha arxila con óxidos de silicio e aluminio) permite a formación de covas onde quedan retidos os compostos de cadea longa", di Beltrán, quen confirma que o sabor do tabaco apenas se ve afectado e que algunhas grandes compañías xa mostraron interese pola patente deste novo catalizador.

Fonte: El Mundo Salud